अमेरिकाले चीनबाट खोस्यो ‘विकासशील देश’को दर्जा

एजेन्सी । अमेरिकाले चीनलाई आर्थिक मोर्चामा कडा प्रहार गरेको छ । अमेरिकी सिनेटले नयाँ कानूनलाई अनुमोदन गरेको छ, जस अन्तर्गत अमेरिकाले अब चीनलाई विकासशील देशको दर्जा दिने छैन। अमेरिकाको यो कदमले चीनमा ठूलो असर पार्नेछ।

उक्त कानुनका कारण चीनले अब विश्व बैंक र अन्य वित्तीय संस्थाबाट सहज र कम ब्याजदरमा ऋण लिन सक्नेछैन । विकासोन्मुख राष्ट्रको हैसियतले चीनले सस्तो ऋण सहजै पाउन्थ्यो । तर त्यसबेला चीनले महँगो ऋण दिएर विश्वका गरिब देशलाई ऋणको जालमा फँसाएको थियो ।

विकसित अर्थतन्त्रको स्थिति

अमेरिकी सिनेटबाट कानुन अनुमोदन भएपछि अब अमेरिकी विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिन्केनले चीनको अर्थतन्त्रलाई विश्व व्यापार संगठन (डब्लुटीओ) जस्ता बहुपक्षीय संस्थाहरूलाई ‘विकसित अर्थतन्त्र’को दर्जा दिन तयार हुनुपर्नेछ। । अमेरिकी सिनेटको विदेश सम्बन्ध समितिको पहलमा चीनसँग विकासोन्मुख देशको हैसियत खोसेको छ। चीनले अमेरिकाको यो कदमलाई एसियाली मुलुकको विकासलाई दबाउनको षड्यन्त्रका रूपमा हेरिरहेको छ ।

हैसियत किन खोसियो ?

सिनेटले अब चीनलाई विकासोन्मुख देशहरूले पाउने सबै सुविधा दिन नसकिने विश्वास गरेको छ। चीनको अर्थतन्त्र २० ट्रिलियन डलरको छ र यसले विश्वका धेरै देशहरूमा अर्बौं डलर लगानी गरेको छ। जसका कारण अब चीनले विकासोन्मुख देशका सबै सहुलियत पाउने छैन । किनभने चीनले विकासोन्मुख राष्ट्रको हैसियतको दुरुपयोग गरिरहेको थियो ।

चीनले गरिब देशलाई ऋणको जालमा फसायाे

‘बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ’ मा चीनले सस्तो दरमा लिएको ऋण प्रयोग भएको थियो। यससँगै उनले गरिब देशलाई महँगो दरमा ऋण दिए, जसका कारण ती देश ऋणको जालमा फसेका छन् । त्यसपछि चीनले उनीहरुको जग्गा र संस्था कब्जा गरिरहेको छ ।

यदि अमेरिकाले अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूलाई चीन अब विकासशील अर्थतन्त्र छैन भनी विश्वास दिलायो भने, राष्ट्रपति सी जिनपिङको सरकारलाई ठूलो धक्का लाग्नेछ। किनभने कोभिडदेखि चीनको अर्थतन्त्र कठिन अवस्थामा छ र यसको गति निकै सुस्त छ । अब अमेरिकाको यो कदमले यसको अर्थतन्त्रको गति अझै सुस्त हुन सक्छ ।

चीनले आर्थिक संरचनालाई ध्वस्त पार्यो

सस्तो ऋणको अलावा विकासोन्मुख राष्ट्रहरूले अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा पनि फाइदा लिन्छन् । विश्व बैंकले हरेक वर्ष विकासोन्मुख राष्ट्रहरूलाई अर्बौं डलर ऋण दिन्छ। अमेरिकी रक्षा विभागका अधिकारी प्याट्रिक क्रोनिनले अप्रिलमा एक अन्तर्वार्तामा चीन निकै चतुर रहेको बताएका थिए । विकासोन्मुख राष्ट्रको हैसियतको फाइदा उठाउँदै विश्वको आर्थिक संरचनालाई ध्वस्त पार्दै गरिब राष्ट्रलाई ऋणको जालमा फसाएको छ ।

विकसित देश भनेको के हो ?

विकसित मुलुकमा उन्नत औद्योगिकीकरण, उच्च स्तरको आर्थिक समृद्धि, राम्रो पूर्वाधार र प्राविधिक प्रगतिका साथै नागरिकको जीवनस्तर उच्च हुन्छ ।

यस्ता देशहरूमा सामान्यतया राम्रोसँग स्थापित उद्योगहरू, बलियो संस्थाहरू, र व्यापक सामाजिक कल्याण प्रणालीहरू, साथै उच्च साक्षरता दर र गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवाहरू हुन्छन्।

भारतको सन्दर्भमा हेर्ने हो भने यो विकासोन्मुख देश हो । चीनको तुलनामा भारतको अर्थतन्त्र सानो छ । त्यसैले भारतलाई विकासशील देशको दर्जा दिइएको छ । भारतको जीडीपी ३.७५ ट्रिलियन डलर छ।